Big Mac Endeksi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

💰 Big Mac Endeksi Nedir?

Big Mac endeksi, The Economist dergisi muhabiri Pam Woodall tarafından Eylül 1986'da çeşitli ülkelerdeki para birimi değerlerini karşılaştırmak için yaratıldı. Adını yıllardır menüsünde bulunan bir ürün olan McDonald's Big Mac hamburgerinden alan bu endeks, aynı ürün için ülkeler arasında fiyat gözlemlerine olanak tanır.

Big Mac endeksi, 35 yıldan uzun süredir var olan bir finansal araştırma metodolojisi olarak tanımlanabilir ve farklı ülkelerin satın alma güçlerini karşılaştırarak finansal araştırma amacına çok iyi hizmet eder. Big Mac endeksinin bir diğer adı da McDonald's endeksidir; bu restoranın endekse oldukça benzeyen element adlı hamburgeri, gerekli döviz kurunu ölçecektir. Diğer benzer endekslere örnek olarak tek bir ürüne dayalı olan iPod endeksi örnek olarak verilebilir.📊

Big Mac endeksi nominal döviz kurunu (piyasa oranlarındaki) satın alma gücü paritesi ilkesine göre temellendirir. Satın alma gücü paritesi ise ülkelerdeki benzer bir mal veya hizmetin fiyatlarını ilişkilendiren oran olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda Big Mac endeksinin bir ülkedeki ilgili satın alma güçlerini döviz kuru üzerinden değil, gerçek değerler üzerinden ortaya çıkardığı söylenebilir. Bu nedenle, farklı ülkelerin satın alma güçlerini para birimlerinin basit döviz kurlarından kolayca gösterir.

Big Mac Endeksi tam olarak nedir? Nasıl Hesaplanır? 🔢

Gerçek Big Mac endeksi hesaplama yöntemi nispeten basit olsa da, doğru hesaplama güncel dolar döviz kuru ve Big Mac hamburger fiyatlarına dayanmaktadır. 🍔 Ülkeler arasındaki satın alma gücünü ölçmek için iki ülkedeki Big Mac hamburger fiyatları alınmalı ve bölünmelidir. Sonuç, iki para biriminin değerlerindeki farkı belirtecek ve döviz kuruna yerleştirilen gerçek satın alma gücünü ortaya koyacaktır.

Örneğin, pazarlama ve tüketici bilgileri konusunda uzmanlaşmış Statista firmasının yayınladığı verilere göre, Türkiye'de bir Big Mac burgerin fiyatı Temmuz 2024 itibarıyla 5,44 dolar, aynı ürünün ABD'deki fiyatı ise 5,35 dolar olarak belirlendi.

İki değer bölünerek Türkiye ve ABD'nin Big Mac endeksi oranı elde edilir: 5.44 / 5.35 = 1.02. Bu da Temmuz 2024 itibariyle Türk lirası ile ABD doları arasındaki satın alma gücü paritesinin Türk lirasının yaklaşık %2 oranında değerli olduğu anlamına gelir.

🌍 Big Mac endeksi hesaplaması, bir ülkenin para biriminin değerinin altında mı yoksa üstünde mi olduğunu değerlendirmede de oldukça önemlidir. Bu nedenle, yatırımcılar özellikle zamanında Big Mac endeksi rakamlarını döviz piyasası verileriyle eşleştirerek işlemlerini yönetirler. Big Mac endeksi ayrıca, döviz kurlarını, enflasyonu görmek ve bu oranları resmi kayıtlarla karşılaştırmak için bir analiz yöntemi olarak sıklıkla tercih edilir.

1986'dan bu yana altı aylık aralıklarla Big Mac endeksi açıklandı. Buna göre, her yıl açıklanan Big Mac fiyatları ve bu fiyatlara göre ülkeler arasında yapılan para birimi değer karşılaştırmaları, yerel ekonomik seviye açısından önemli bilgiler sağlar. Bu şekilde yapılan Big Mac endeksi, yatırımcılara etraflarında olup bitenler hakkında aşağıdaki bilgiler gösterir:

Big Mac endeksinin yüksek veya düşük değeri, bir ülkenin parasının diğer ülkelere kıyasla ne kadar güçlü veya zayıf olduğunu açıklamak için uzun bir yol kat eder. Gerçekten de, yüksek bir endeks, o ülkede aynı sepeti satın almak için belirli bir para biriminin daha fazla para birimini harcamanız gerektiği anlamına gelir.

📉 Tarihsel Big Mac endeks değerleri, para birimi değerlerindeki değişiklikler açısından karşılaştırılabilir. Bu bağlamda, endeks değerindeki değişiklikler, ani veya kademeli düşüşler veya artışlar, ekonomideki dengesiz bir durum hakkında fikir verir.

Ülkelerin Big Mac Fiyatları ve ABD'ye Göre Farkları

📈 Big Mac burger'in küresel fiyatlarını ABD doları cinsinden derecelendiriyor. Yukarıdaki bilgilere dayanarak, İsviçre'nin mutlak rakamı ABD dolarına karşı en yüksek değerli para birimi olarak düşünülmelidir. Çünkü oradan, tüm liste Big Mac fiyat endeksinin kullanımıyla, yani ülkelerin ekonomik seviyelerinin daha iyi anlaşılması için okunabilir.

Big Mac endeksi tarihi oldukça eski. Big Mac endeksi, yıllardır bazı ekonomistler tarafından eleştiriler yağmuruna tutuluyor. Bunun nedeni, Big Mac endeksinin küresel düzeyde çok da dinamik olmadığının düşünülmesidir. Peki, bu ekonomistler tam olarak ne anlatmak istiyorlar?

⚖️ Bunu bir ekonomistin bakış açısından açıklamak gerekirse, çoğu ülkede McDonald's yemekleri herhangi bir yerel restorandan önemli ölçüde daha pahalıdır. Bu nedenle, McDonald's'ın her ülkede eşit şekilde talep görmediği ifade ediliyor.

Bir Big Mac hamburgerinin maliyeti, ülkedeki üretim ve taşıma faaliyetleri ve piyasanın durumu tarafından belirlenir. Bu nedenle, Big Mac endeksi, ekonomistlerin hesaplamalarına göre, döviz kurlarını değerlendirmenin etkili bir yolu olarak çok fazla ekonomik anlam ifade etmemektedir.

🔍 Bir Big Mac'in maliyeti, satıldığı bölgelerde her zaman aynı olmayabilir. Yani, bir Big Mac hamburgerinin şehirlerde satıldığı fiyat, iç kesimlerde satıldığı fiyata eşit değildir. Bu, değer söz konusu olduğunda da meseleleri karmaşıklaştırır.

Ekonomistler yoksul ülkelerde işgücü maliyetlerinin daha düşük olduğunu söylüyorlar, bu nedenle Big Mac hamburgerinin bu ülkelerde daha ucuz kalacağı, bunun ise gerçek efektif döviz kuruyla bir ilgisi olmadığı belirtiliyor.

Big mac endesksi ve daha fazlasını öğrenmek için, siz de popüler yatırım araçlarından biri olan Slayz App’i hemen App Store veya Play Store'dan indirin ve Slayz App yatırım hesabı aracılığıyla yatırım dünyasına giriş yapın!